De Polyvagaaltheorie in relatie tot Manuele Therapie

De polyvagaaltheorie, ontwikkeld door Stephen Porges, biedt een neurofysiologisch kader voor het begrijpen van de autonome regulatie van het zenuwstelsel en de impact daarvan op fysieke en emotionele gezondheid. Binnen de manuele therapie kan deze theorie inzicht geven in de relatie tussen het autonome zenuwstelsel, spierspanning en gewrichtsmobiliteit.

De kern van de polyvagaaltheorie

De polyvagaaltheorie beschrijft drie hiërarchisch geordende responsen van het autonome zenuwstelsel:

1. De ventrale vagale staat: een toestand van sociale betrokkenheid en ontspanning, waarbij het lichaam optimaal functioneert.
2. De sympathische activering: de vecht- of vluchtreactie, waarbij stress en verhoogde spierspanning optreden.
3. De dorsale vagale respons: een toestand van immobilisatie of bevriezing, gekenmerkt door extreme passiviteit en verminderde lichaamsbewustzijn.

Het zenuwstelsel schakelt onbewust tussen deze toestanden op basis van interne en externe signalen, wat directe gevolgen heeft voor de spierspanning en gewrichtsmobiliteit.

De invloed op het bewegingsapparaat

Bij langdurige stress of trauma kan het autonome zenuwstelsel vastlopen in een sympathische of dorsale vagale respons. Dit leidt tot:

• Verhoogde spierspanning en verminderde gewrichtsmobiliteit.
• Chronische pijn als gevolg van overmatige activatie van nociceptieve en proprioceptieve systemen.
• Dysfunctie in houding en beweging, beïnvloed door een constante staat van vecht/vlucht of bevriezing.
  

Toepassing in de manuele therapie

Manuele therapie kan bijdragen aan het reguleren van het autonome zenuwstelsel door technieken die ontspanning en proprioceptieve input bevorderen:

1. Zachte mobilisaties: stimuleren van de ventrale vagale activiteit door ritmische, niet-bedreigende bewegingen.
2. ​Ademhaling en ontspanningstechnieken: reguleren van het autonome zenuwstelsel en verminderen van sympathische overactivatie.
3. Psycho-educatie: patiënten bewust maken van de relatie tussen stress, zenuwstelsel en lichamelijke klachten.

Door de polyvagaaltheorie te integreren in de manuele therapie kan niet alleen gewrichtsmobiliteit worden verbeterd, maar ook het algehele welzijn van de patiënt worden ondersteund. Dit holistische perspectief helpt therapeuten om niet alleen op structuren te focussen, maar ook op de bredere neurofysiologische context waarin het bewegingsapparaat functioneert.